ΚΑΚΟΣΜΙΑ ΣΤΟΜΑΤΟΣ

Υπολογίζεται ότι το 80%-90% των περιπτώσεων κακοσμίας του στόματος ή δύσοσμης εκπνοής έχει άμεση σχέση με αιτίες που υπάρχουν μέσα στη στοματική κοιλότητα και αντιμετωπίζεται από τον οδοντίατρο. Η στοματικής αιτιολογίας κακοσμία προέρχεται από την ανεξέλεγκτη οδοντική πλάκα, την περιοδοντική νόσο, την ξηροστομία, τις κακές προσθετικές εργασίες και ιδιαιτέρως τη βακτηριδιακή υπερανάπτυξη στο οπίσθιο τριτημόριο της γλώσσας.
Η ράχη της γλώσσας, εξαιτίας των θηλών που είναι εγκατεστημένες, κυρίως στο οπίσθιο τριτημόριό της, διαμορφώνουν μια πολύ εκτεταμένη επιφάνεια, η οποία παγιδεύει νεκρωμένα επιθηλιακά κύτταρα, λευκοκύτταρα και κατάλοιπα τροφίμων (3, 4).
Το βούρτσισμα της ράχης της γλώσσας με την οδοντόβουρτσα θα ήταν πολύ επωφελές, αν ήταν εφικτό το βούρτσισμα της οπίσθιας μοίρας της ράχης της γλώσσας. Οι περισσότεροι αποφεύγουν να βουρτσίζουν τη γλώσσα τους σε βάθος, διότι τους διεγείρεται το αντανακλαστικό του εμέτου.
. Οι ακίνητες οδοντοστοιχίες που επιτρέπουν την ενσφήνωση και παραμονή τροφών ή παρεμποδίζουν τον αποτελεσματικό καθαρισμό τους ευνοούν την πρόκληση κακοσμίας (5).
Το κάπνισμα μπορεί να αποτελεί άμεσο ή έμμεσο αιτιολογικό παράγοντα κακοσμίας. Οι καπνιστές παθαίνουν συχνότερα και ευκολότερα περιοδοντική νόσο ή οποία συμμετέχει στην κακοσμία. Η συχνή χρήση καραμελών ευνοεί την ανάπτυξη τερηδόνας, που επιδεινώνει την κακοσμία


Παθολογικές στοματικές καταστάσεις που συνοδεύονται από κακοσμία του στόματος

1 Η περιοδοντική νόσος

Η κακοσμία του στόματος στα παιδιά εκτός από την παρουσία τερηδόνας και παθήσεων των αμυγδαλών ή των αδενοειδών εκβλαστήσεων σχετίζεται με περιοδοντικές παραμέτρους και ιδιαίτερα το γλωσσικό επίχρισμα(40).
Ένα ακραίο παράδειγμα καταστροφής του περιοδοντίου είναι οξεία ελκωτική νεκρωτική ουλίτιδα, η οποία συνοδεύεται από εντονότατη κακοσμία του στόματος.

2 Αν και η Candida αυτή καθ’ αυτή δεν προκαλεί κακοσμία του στόματος, οι στοματικές καταστάσεις που προδιαθέτουν στη στοματική μονιλίαση, όπως ο περιορισμός της ροής του σιέλου (ξηροστομία ποικίλων βαθμών) και η κακή στοματική υγιεινή συμβάλλουν άμεσα στην εκδήλωση της κακοσμίας του στόματος. Οι ασθενείς με μυκητιασική στοματοφαρυγγίτιδα από ολικές οδοντοστοιχίες, σύνήθως έχουν δύσοσμο στόμα.

3 Όλες οι καταστάσεις που συνοδεύονται από ξηροστομία συνοδεύονται από κακοσμία του στόματος. Σ’ αυτές περιλαμβάνονται οι διαταραχές της λειτουργίας του νευροφυτικού συστήματος, τα εμπύρετα νοσήματα, οι καταστάσεις που συνοδεύονται από αφυδάτωση, τα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως το σύνδρομο Sjögren, καταστάσεις που τα άτομα αναπνέουν μόνο από το στόμα (π.χ. όσοι ροχαλίζουν), η λήψη αντιχολινεργικών φαρμάκων, αντιισταμινικών, τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών (αντιχολινεργικά αποτελέσματα), διουρητικά.
Ξηροστομία μπορεί να εμφανίσουν μερικά άτομα για ψυχογενείς λόγους, τα άτομα που βρίσκονται υπό μηχανική αναπνοή και έχουν λάβει προαναισθητική αγωγή με μορφίνη και σκοπολαμίνη. Καταστάσεις περιορισμένης τροποποιημένης ή πλήρους κατάργησης της έκκρισης σιέλου μπορεί να προκληθούν από λοιμώξεις και ιδιαίτερα από νευρογενείς ή ορμονικές δυσλειτουργίες. Οι μακρόχρονες περίοδοι αναισθησίας μετά από τραχειοστομία και οι μεταβολικές διαταραχές που σχετίζονται με προκωματώδεις ή κωματώδεις καταστάσεις συνοδεύονται από ξηροστομία. Τα άτομα της τρίτης ηλικίας έχουν περιορισμένη ροή σιέλου, είτε λόγω ατροφίας των σιελογόνων αδένων, είτε διότι λαμβάνουν φάρμακα που προκαλούν ξηροστομία. Σοβαρή αιτία ξηροστομίας και κακοσμίας στόματος είναι η λήψη υψηλών δόσεων ακτινοβολίας στις περιοχές του προσώπου και του τραχήλου για νεοπλασίες αυτών των περιοχών.

4 Η κακοσμία στόματος που εκδηλώνεται μετά από τραυματισμούς του βλεννογόνου
Η κακοσμία του στόματος μετά απο χειρουργική αφαίρεση 3ου γομφίου αυξάνει την πρώτη εβδομάδα και σταδιακά περιορίζεται μέσα σε 15 ημέρες


Παθολογικές καταστάσεις του ανώτερου αναπνευστικού, που συνοδεύονται από κακοσμία


1 Μια χρόνια ρινοκολπίτιδα
Ο οπισθορρινικός κατάρρους συνήθως συμβάλλει στη διατήρηση της χρονίας ρινοφαρυγγίτιδας που συνοδεύεται από χρόνια και επίμονη κακοσμία του στόματος


Συστηματικές καταστάσεις που συνοδεύονται από κακοσμία του στόματος

1 οισοφαγοφαρυγγικό εκκόλπωμα
2 βρογχική ή πνευμονική κακοήθεια
3 κίρρωση ήπατος
4 διαβητική κετοξέωση
5 Ο εμετός
6 Οι ερυγές επιτρέπουν μεν την αποβολή οσμών, οι οποίες όμως αντικειμενικά δεν διαρκούν επί μακρόν.
7 γαστροισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ)
8 Οι αμυγδαλόλιθοι είναι πηγή συνεχούς κακοσμίας του στόματος, που αντιμετοπίζεται με την αμυγδαλεκτομή.
9 Οι εξελκώσεις στο φάρυγγα,
10 η χρονία αμυγδαλίτιδα,
11 οι τραυματικές εσχάρες μετά από αμυγδαλεκτομή
12 η χρονία βρογχίτιδα
13 η πνευμονία
14 η βρογχεκτασία
15 η φυματίωση


Η μη οργανικής αιτιολογίας ή ψυχογενούς κακοσμίας του στόματος

Η κακοσμία του στόματος μπορεί να είναι μια φανταστική κατάσταση ή να μεγαλοποιείται στη σκέψη μερικών ανθρώπων που δεν έχουν ψυχική ισορροπία η υγεία.
Η κατάθλιψη, το σωματοποιημένο άγχος το οργανικό εγκεφαλικό σύνδρομο, η επιληψία του κροταφικού λοβού και η σχιζοφρένεια έχουν συσχετιστεί με την ψυχογενή κακοσμία του στόματος.
Σε μερικές περιπτώσεις αναφέρεται και η στοματοκακοσμική φοβία, δηλαδή η παρουσία παθολογικού φόβου που αναφέρει κάποιος ότι πιθανόν μυρίζει άσχημα το στόμα του


Μη παθολογικά αίτια κακοσμίας του στόματος

Το στόμα των περισσοτέρων ανθρώπων έχει μια άσχημη απόπνοια αμέσως μετά την πρωϊνή έγερση
Μετά από νηστεία και πάλι προκαλείται φυσιολογικά κακοσμία του στόματος, η οποία υποχωρεί μόλις λάβει τροφή το άτομο.
Ορισμένες τροφές προκαλούν έντονη κακοσμία του στόματος το επόμενο 24ωρο μετά τη λήψη τους σ’ αυτές περιλαμβάνονται τα κρεμμύδια, σκόρδο, ζωικά λίπη, καρυκεύματα και τα οινοπνευματώδη ποτά κυρίως κρασί, ουίσκι, ούζο, κλπ


Αντιμετώπιση της κακοσμίας του στόματος

Αφού αποκλειστεί από το ιστορικό του ασθενούς οποιαδήποτε σωματική και ψυχική νόσος γίνεται λεπτομερής στοματολογική και ΩΡΛ εξέταση, που περιλαμβάνει ενδοσκοπικό έλεγχο των ρινικών κοιλοτήτων, του ρινοφάρυγγα, του φάρυγγα και του λάρυγγα. Ανάλογα με την περίπτωση, αν κριθεί σκόπιμο λαμβάνονται αξονικές ή μαγνητικές τομογραφίες. Η αναζήτηση οδοντιατρικών προβλημάτων, περιοδοντικής νόσου, προσφάτων στοματικών ή ΩΡΛ επεμβάσεων, η ρινοκολπίτιδα, ρινοφαρυγγίτιδα, χρονία αμυγδαλίτιδα, οπισθορρινικός κατάρρους, αν υπάρχουν μπορεί να αποκαλύψουν το αίτιο της κακοσμίας του στόματος.
Αν η αιτία δεν είναι οφθαλμοφανής πρέπει να αποκλείεται διαπαντός μέσου η παρουσία κάποιας σοβαρής νόσου στο ανώτερο ή κατώτερο αναπνευστικό σύστημα. Η υποκειμενική κρίση του ασθενούς για την κακοσμία του στόματος του είναι αναξιόπιστη. Πάντοτε λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η γνώμη των συντρόφων και των άμεσων συγγενών των πασχόντων. Κατά την κλινική εξέταση πρέπει ο ασθενής να μην έχει φάγει τουλάχιστον για 3 ώρες, να έχει αποφύγει η λήψη ποτών, ιδίως οινοπνευματωδών και να μην έχει καπνίσει τουλάχιστον για τρεις ώρες.
Η κακοσμία του στόματος με κλειστά τα ρουθούνια του ασθενούς είναι στοματικής, στοματοφαρυγγικής ή βρογχοπνευμονικής προέλευσης και γίνεται αντιληπτή από τον εξεταστή, ο οποίος βεβαίως βρίσκεται πλησίον του στόματος του ασθενούς σε απόσταση αναπνοής.
Στη συνέχεια κλείνει ο ασθενής το στόμα του και εκπνέει από τη μύτη. Αν γίνει αντιληπτή η δυσοσμία του εκπνεόμενου αέρα η αιτία της εντοπίζεται στις ρινικές κοιλότητες ή μία από τις δυο ρινικές κοιλότητες, κάποιον από τους παραρρινίους κόλπους ή το ρινοφάρυγγα ή τους πνεύμονες.
Αν είναι δύσοσμος ο εκπνεόμενος αέρας από τη μύτη και το στόμα πρέπει οπωσδήποτε να αποκλείεται κάποιο παθολογικό πρόβλημα στο κατώτερο αναπνευστικό σύστημα (βρόγχοι, πνεύμονες) και να αποκλείεται η συστηματική αιτιολογία και η χρονία ή λανθάνουσα ρινοφαρυγγίτιδα